Różne oblicza smart domów
Popularne reklamy smart domów zwykle pokazują życie w wygodnym, zautomatyzowanym domu: jedno kliknięcie w aplikacji i światła gasną, temperatura się reguluje, a odkurzacz sam sprząta podłogę. Jednak badania zespołu SMARTUP pokazują, że pojęcie inteligentnego domu jest dużo bardziej złożone. To nie tylko technologia, ale także sposób, w jaki kształtują się nasze relacje społeczne, podział obowiązków czy dostęp do prywatności.
Cztery kategorie inteligentnych domów
Wśród wielu analiz wykonanych przez zespół SMARTUP można znaleźć również taką, która wyróżnia cztery wizje smart domów, które różnią się swoimi wartościami i priorytetami:
- Dom inkluzywny – nastawiony na równość i dostępność, odpowiadający na potrzeby różnych grup użytkowników, w tym osób starszych i z niepełnosprawnościami.
- Bio-dom – łączący technologie z naturą, wspierający zdrowie mieszkańców i dbający o środowisko, np. poprzez systemy monitorowania jakości powietrza czy wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.
- Dom autonomiczny – oparty na automatyzacji i współdzieleniu zasobów, w którym mieszkańcy mogą tworzyć wspólnoty zarządzające technologiami w sposób niezależny od wielkich korporacji.
- Dom rozszerzony – w którym codzienność przenika się z rzeczywistością wirtualną i rozszerzoną, a granice między światem fizycznym a cyfrowym stają się coraz bardziej płynne.
Każda z tych kategorii pokazuje, że inteligentny dom może być projektowany w różny sposób – w zależności od tego, jakie wartości uznamy za kluczowe.
Między komfortem a kontrolą
Rozwój smart home niesie nie tylko korzyści, ale i wyzwania. Technologie, które mają ułatwiać życie, mogą też służyć do nadzoru – np. monitorowania zużycia energii czy kontrolowania zachowań domowników. W tle pojawia się pytanie o prywatność i władzę: kto ma dostęp do danych generowanych w naszych domach i jak będą one wykorzystywane? To, jak wyobrażamy sobie inteligentny dom, mówi wiele o naszym społeczeństwie i o tym, czego się obawiamy, a czego oczekujemy od technologii.
Nauka, która inspiruje do pytań o przyszłość
Projekt SMARTUP realizowany jest w kilku krajach europejskich, a jego polską częścią kieruje prof. Dorota Golańska z Uniwersytetu Łódzkiego. Badacze starają się zrozumieć, jak technologie smart wpływają na życie codzienne – nie tylko w wymiarze technicznym, ale też społecznym i kulturowym.
Podcast jest okazją do refleksji nad tym, jak chcemy, by wyglądały nasze domy w przyszłości. Czy będą przede wszystkim wygodne? Czy raczej staną się miejscem, w którym technologia wspiera równość, ekologię i bezpieczeństwo?
Wywiad udzielony w ramach projektu SMARTUP finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki w ramach programu CHANSE [numer grantu: 2021/03/Y/HS6/00250].
mgr Bartosz Hamarowski (UMK, UŁ) – z wykształcenia kulturoznawca, kognitywista i analityka danych. Obecnie finalizuje rozprawę doktorską poświęconą humanistyce kognitywnej oraz prowadzi badania nad dynamiką konfliktów społeczno-politycznych w przestrzeni mediów społecznościowych. W projekcie SMARTUP odpowiedzialny za analizę artystycznych, architektonicznych i pop-kulturowych reprezentacji inteligentnych domów.
Redakcja: Małgorzata Jasińska i Michał Gruda (Centrum Współpracy z Otoczeniem i Społecznej Odpowiedzialności Uczelni)
