Badania terenowe w Ukrainie

Książka Tomasza Ferenca opiera się na materiale badawczym uzyskanym w czasie pięciu wyjazdów do Ukrainy.
Pierwszy z nich odbył się latem 2022 roku, a ostatni w lutym 2025.
W tym czasie badacz przeprowadzał wywiady z artystami oraz wizytował instytucje kultury we Lwowie, Kijowie i Odessie.

Zobacz, jak było na wernisażu (w galerii znajdują się fotorelacje z kilku wydarzeń organizowanych razem z Festiwalem Mediów Człowiek w Zagrożeniu), przejdź do galerii.

Perspektywa biograficzna i analiza instytucjonalna

Książka łączy perspektywę biograficzną – realizowaną w nurcie zaproponowanym przez Fritza Schütze – oraz analizę instytucjonalną.
Na materiał empiryczny składa się ponad 40 swobodnych wywiadów, z których kilka powtórzono w rocznym lub w dwuletnim odstępie czasu
– zaznacza prof. Tomasz Ferenc.

Etapy doświadczania wojny

W książce podjęto próbę rekonstrukcji kolejnych etapów doświadczania wojny, począwszy od okresu poprzedzającego jej pełnoskalowy wymiar poprzez pierwsze reakcje i podejmowane działania.
Opisano fenomen masowego zaangażowania w wolontariat oraz procesy adaptacji do nowej rzeczywistości wojennej.

Instytucje kultury i strategie artystyczne

Publikacja ukazuje funkcjonowanie instytucji kultury w czasie trwania konfliktu oraz rekonstruuje strategie działań artystycznych podejmowanych przez twórców.
Zwrócono w niej uwagę na zmiany zachodzące z każdym kolejnym rokiem wojny, na destruktywny wpływ przedłużającej się sytuacji kryzysowej oraz na poczucie wyczerpania z jednej strony, z drugiej zaś – na ogromną odporność i wytrwałość ukraińskich elit.

Fotografie – dokumentacja materialnych pozostałości

Istotnym elementem publikacji są fotografie wykonane przez Marka Domańskiego w czasie wspólnych podróży z Tomaszem Ferencem do Lwowa, Kijowa i Odessy.
Prezentowane na wystawie Trwoga powietrzna prace mają charakter dokumentalny i utrzymane są w estetyce forensycznej.
Fotograf przyjął założenie, że prymarnym doświadczeniem oglądającego zdjęcia jest dostrzeganie rzeczywistości, którą reprezentują. Innymi słowy: to co widzimy, przestaje być obrazem rzeczywistości, jest nią samą.
Głównym i bezspornym gwarantem przyległości obrazu do rzeczywistości jest jego autor. Podobnie jak w badaniach socjologicznych zaufanie do badacza jest fundamentem uznania relacji z badań terenowych.

„Lepkość” wojny

Wojna, choć jest zjawiskiem totalnym – jest zawsze i wszędzie – nie może być doświadczana w całości.
Jak każdy hiperobiekt jest «lepka», przykleja się do wszystkich i wszystkiego, jest nielokalna, ale cały czas ludzie w Ukrainie wystawieni są na jej działanie przez odczucie braku i konieczność ukrywania.
To właśnie przez brak i ukrycie dotyka nas wojna w Ukrainie. Brakuje rzeczy, ludzi, możliwości… Ukrywanie natomiast jest nieustającą praktyką codzienności. Trzeba ukryć się schodząc do schronu, trzeba ukrywać zapasy, emocje i plany na niepewną przyszłość. Wojna manifestuje się na tych zdjęciach brakiem, spowodowanym nieobecnością lub widocznymi zabiegami ukrywania, wynikającymi z konieczności ratowania ludzi i dóbr kultury
– mówi prof. Marek Domański.

Dni i godziny zwiedzania

• poniedziałki i piątki w godz. 10.00–19.00
• w soboty w godz. 10.00–18.00

Archiwum Fotozoficzne UŁ (podziemia Pałacu Biedermanna).