Fabryczne DNA miasta
Łódź urosła wokół krosien napędzanych energią łódzkich rzek a później maszyn parowych. Do dziś w wielkomiejskiej strefie przetrwało ok. 200 historycznych budynkow dawnych zakładów przemysłowych, z czego już ponad 45 przeszło pełną rewitalizację – to wynik, który stawia miasto w europejskiej czołówce ochrony dziedzictwa poprzemysłowego.
Od upadku po transformacji
Lata 90. XX wieku przyniosły kres wielkim zakładom włókienniczym w Łodzi – systemowa transformacja i upadek przemysłu doprowadziły do masowych zwolnień, zamykania fabryk i opuszczania ogromnych kompleksów przemysłowych. Część z nich zniknęła bezpowrotnie z miejskiego krajobrazu, jak choćby Norbelana czy Polmerino, których tereny dziś przekształcono w osiedla mieszkaniowe. Inne – jak monumentalna przędzalnia Jarocińskiego – wciąż czekają na inwestora, próbując oprzeć się wpływom czasu i erozji. Niektóre przestrzenie zyskały jednak nowe, często nietypowe funkcje: hala sportowa VERA została zaadaptowana na hale sportowe, a pofabryczne magazyny dawnego Textilimpexu tętnią okresowo życiem jako miejsca koncertów, wystaw i alternatywnych wydarzeń kulturalnych.
Rewitalizacja – flagowe przykłady
Po pierwszej fali rewitalizacji, skupionej głównie na symbolicznych inwestycjach i przywracaniu świetności najbardziej rozpoznawalnym obiektom, Łódź weszła w kolejny etap – bardziej kompleksowy, zrównoważony i nastawiony na tworzenie spójnych, funkcjonalnych przestrzeni miejskich. Obecnie rewitalizacja to już nie tylko renowacja cegieł, lecz przemyślane łączenie funkcji mieszkaniowych, usługowych, społecznych i kulturalnych, przy jednoczesnym poszanowaniu dziedzictwa architektonicznego. Poniżej przedstawiamy kilka flagowych przykładów takich realizacji – projektów, które zdobywają uznanie nie tylko w Polsce, ale i na świecie.
- Manufaktura – pionierska metamorfoza imperium Izraela Poznańskiego stała się katalizatorem zmian w całym mieście.
- Monopolis – laureat światowego MIPIM Awards 2020 w kategorii „Mixed-Use Development”, dziś łączy biura z teatrem i gastronomią.
- Fuzja – w 2025 r. zdobyła tytuł „Oscara Nieruchomości” na targach MIPIM w Cannes, doceniono spójność architektury i ekologiczne rozwiązania.
- Lofty u Scheiblera – pierwszy w Polsce projekt mieszkaniowy tej skali w olbrzymim budynku poprzemysłowym, który otworzył modę na industrialne lofty.
Żywe dziedzictwo
Nie wszystkie przędzalnie zamieniły się w biura. Są też przykłady obiektów, które funkcjonują nieprzerwanie od ponad stu lat! Fabryka nici Ariadna przy ul. Niciarnianej nieprzerwanie produkuje od 1897 r., wytwarzając dziś 600 ton specjalistycznych nici rocznie.
Perspektywa Uniwersytetu Łódzkiego
Łódź od wejścia w erę przemysłową w XIX w. zmieniała się niezwykle dynamicznie. Miasto cały czas się przekształca i daleko mu do osiągnięcia ostatecznej formy. To niezwykle ciekawy organizm, który jest badany na wielu wydziałach naszej uczelni przez specjalistów z rozmaitych dziedzin, takich jak: urbanistyka, ekonomia, historia, kulturoznawstwo, socjologia, bibliologia i wiele innych. Jeśli fascynuje Cię Łódź i dobrze czujesz się w miejskim klimacie, dołącz do nas i badaj, jak kształtuje się nasze miasto. Studiuj Łódź w Łodzi.
Autorem filmu jest Stefan Brajter (https://refotografie.pl/)
Redakcja tekstu: Michał Gruda (Centrum Współpracy z Otoczeniem i Społecznej Odpowiedzialności Uczelni)